Op dinsdag 23 juni,  is het de ‘dag van de mantelzorg’, een dag van waardering voor de inzet van duizenden mantelzorgers. Tenminste dat zou het moeten zijn. Maar de maatschappelijke waardering voor hun inzet is helaas ver te zoeken.

En dat werd er met de coronacrisis niet beter op: niet alleen viel vaak alle ondersteuning thuis weg, de verwarde communicatie zorgde voor onduidelijkheid en stress. Mantelzorgers waren angstig om hun eigen gezondheid en die van hun geliefde. Ouders werden ‘helden’ die hun kinderen hielpen studeren, het zorgpersoneel kreeg – terecht – elke avond applaus, maar rond de mantelzorger bleef het akelig stil.

Het gebrek aan waardering is meer dan een emotionele oprisping van overbevraagde en vaal oververmoeide mantelzorgers. Mantelzorgvereniging Samana maakte immers een nieuwe stand van zaken op van de gemeentelijke mantelzorgpremie. Deze premie houdt niet alleen een financiële steun van mantelzorgers in, maar is vooral ook een manier om hun inzet te erkennen. Deze premie wordt door mantelzorgers op de eerste plaats als een vorm van waardering ervaren.

Maar daar gaat het helemaal mis!
Want wat stelt Samana vast? Er blijft een status quo in het aantal gemeenten dat de mantelzorgpremie uitreikt: in 75% van de Vlaamse gemeenten bestaat er een mantelzorgpremie; dit aantal daalt niet, maar stijgt ook niet. In één vierde van de Vlaamse gemeenten blijft de mantelzorger dus nog steeds op zijn honger zitten. Het bedrag van de gemiddelde maandelijkse mantelzorgpremie blijft dalen en gaat opnieuw met 2 euro per maand naar beneden. Op tien jaar tijd is de premie met 5 euro per maand gedaald. Voor een mantelzorger is dat opnieuw jaarlijks 60 euro minder aan waardering. Bovendien worden de voorwaarden voor het verkrijgen van de premie scherper: opvallend meer gemeenten koppelen de premie aan het krijgen van het zorgbudget voor mensen met een zware zorgbehoefte. Een heel aantal mantelzorgers valt zo ongetwijfeld uit de boot.

Geen stijging dus in het aantal gemeenten dat een premie toekent, afbouw van het bedrag van de bestaande premie en verstrenging van de voorwaarden! Voor Samana is het pijnlijk duidelijk: het gaat met de waardering voor mantelzorgers de verkeerde kant op! Dit gebrek aan waardering wordt bevestigd in de tweede trendpeiling bij 500 mantelzorgers van Samana en ma-zo.be. Voor 80% van de mantelzorgers maakte corona het moeilijker, voor één op drie is het veel moeilijker geworden. Maar liefst 60 % van de mantelzorgers voelt zich eenzamer dan anders én banger: heel wat hulp viel weg.

Naar aanleiding van de ‘Dag van de mantelzorg’ pleit Samana voor een echte waardering van mantelzorgers, ook wanneer het corona-applaus is uitgestorven. Samana vraagt structurele beleidsmaatregelen die de waardering voor de inzet van mantelzorgers weerspiegelen.

De term ‘mantelzorg’ werd in de jaren ‘70 door de Nederlandse professor Hattinga-Verschure geïntroduceerd. Hij wilde er de zorgactiviteiten mee benoemen die mensen in informele sfeer voor elkaar verrichten. Het gaat om zorg die een hulpbehoevende als een mantel omgeeft. De mantel is hierbij een metafoor voor alles wat ons met warmte omringt.