Stayen, kapel en molen, langs de Molenbeek op de Ferrariskaart

Als er één toponiem vaak gebruikt wordt in Sint-Truiden, dan is het Stayen. Hotel Stayen, Staaienhof, Hof van Stayen, voetbalstadion Stayen en de Stayenmolen. Allemaal namen die afgeleid zijn van het gehucht Staden, waar de Truienaars Staaien tegen zegden.

Vandaag vertellen we een woordje over de Stayenmolen, één van de belangrijkste molens van de stad (en de abdij), want in de “Kroniek van de Abdij”, een driedelige vertaling van de “Gesta Abbatum Trudonensium” door Truienaar Dr E. Lavigne (een aanrader voor wie van geschiedenis houdt) komt Stayen meer dan twintigmaal voor.

Het gerestaureerde molengebouw, drie verdiepingen en een zolder.

 Toekomst en verleden in één gebouw
Sedert 2010 is de molen volledig gerestaureerd (in 2008 geraamd op 374.000 euro) en zelfs werkzaam: het is een pracht van een expositieruimte, ze levert groene (natte) elektriciteit en regelmatig wordt er nog gemalen. Het was de firma Lucas Creativ die in de stallen hun winkel maakten waar alles te vinden is voor zowel de kunstenaars als alle andere creatievelingen op allerlei domeinen. Zij zorgde voor de renovatie van de aangrenzende molen.

Een molen als ruilmiddel
Abt Adelardus (1055-1082) was de bouw-abt van de Trudo abdij. Naast de abdij en de abdijkerk, liet hij nog 14 kerken bouwen, onder andere in 1065 die van Stayen. Die kerk werd na de Tweede Wereldoorlog gesloopt. De Srayenmolen echter niet: die bleef draaien tot in 1980 door toedoen van molenaar Jozef Houwaer.
De Stayenmolen ligt, hoe kan het anders, aan de Molenbeek. Staden was een zeer dunbevolkt gehucht. In de 18de eeuw woonden er slechts twee gezinnen, waaronder de molenaar. In de loop der tijd werd de molen talloze keren gebruikt als onderpand, bij transacties en middeleeuwse business, want de abdij was vooral een economisch en politiek gegeven op internationaal niveau.

 

Remigiusmolen
Abt Rodulfus II (1108 – 1138) werd abt na een tumultueuze en rampzalige periode van 10 jaar in de abdij, waarbij de abten mekaar afzetten, weer abt werden, vervangen werden: Lanzo, Lupio, Herman en nog een tweede Herman, ook al omdat de monniken zich niet neerlegden bij de beslissingen van de bisschoppen van Metz en Luik over de aanstelling van de abt en de goederen van de abdij verkwanselden. Hij vermeldt voor het eerst de naam Remigiusmolen. In de kroniek, die hij zelf schreef, staat dat omstreeks 1120: “De rentmeester van Stayen beweerde dat 12 penningen en 8 kapoenen van de Remigiusmolen hem toekwamen. Ik trad tegen hem op met het resultaat dat hij ons penningen en kapoenen liet”.

Huidig gebouw: 1865
Documenten spreken ook van de Stayenmolen in 1559 onder de prelatuur van abt Christoffel Blocquerye. De Kroniek vermeldt ook nog dat de molen in de vlammen opging op 7 februari 1654 onder abt Hubertus van Suetendael (1638-1663), die ook het kasteel van Nieuwenhoven liet bouwen. In 1841, zo blijkt uit de kadastergegevens, was er “een goeden waterval, twee top draeiwerken en die paer molensteenen, waervan een uitsluitend voor het malen van mout in een groot en goed steenen gebouw met pannen gedekt”.

Het huidige gebouw dateert van 1865. Het molenhuis is een hoog gebouw van drie verdiepingen in baksteen. Zowel het binnen- als het buitenwerk zijn nog aanwezig en de molen is momenteel maalvaardig en produceert bovendien elektriciteit (40 MWh/jaar).

 

 

De molen kan je gratis bezoeken op de 2de en 4de zaterdag van de maand van 10u tot 12u.

LUCAS CREATIV NAFCO N.V. Tiensesteenweg 204, 3800 Sint-Truiden is open van maandag tot vrijdag: 9u30 tot 18u en op zaterdag: 9u30 tot 17u
Zon- en feestdagen gesloten