Een kasteel dat er niet meer is, hoever kan je retro gaan. Nochtans lag in Mechelen-Bovelingen één van de mooiste kastelen van Haspengouw, maar het is er niet meer, wel de dienstgebouwen en de prachtige Rode Dreef die naar het kasteel leidde, tussen de Kloosterstraat en de Altenastraat, tevens een zalig wandelgebied.
In 1390 was er al melding van een zekere Jan van Scalkhoven, de oudst gekende “heer” van het Loonse leengoed Bovelingen. Daarna was het domein nog eigendom van de familie van den Hoven (tot 1526) en van Aert Schroots, heer van Pepingen (1526-1616) en zijn opvolgers.
Oude waterburcht wordt sjiek waterkasteel
De neef van Henri Schroots, Michel de Borchgrave, erfde in 1616 het kasteel en liet de vervallen waterburcht ombouwen tot een riant residentieel waterkasteel met een hoeve in Maaslandse renaissance. In 1651 werd het kasteel door Lorreinse troepen geplunderd. Door ridder Michel de Borchgrave (†1630), werden Pepingen, dat hij erfde, en Bovelingen, dat hij kocht, samengevoegd. In 1619 kreeg hij nog Kwaadmechelen en Rukkelingen in leen van de Luikse prins-bisschop. Zijn achterkleinzoon Jean Baptiste de Borchgrave (1714-1772) werd in 1745 onder de naam van Altena tot graaf van het Heilig Roomse Rijk verheven. Pepingen met zijn kerk, kasteel en gehucht verdween totaal en de gehuchten Mechelen en Bovelingen versmolten met elkaar tot de huidige gemeente.
Tiense Suikerraffinaderij laat kasteel verloederen
Volgens een ets van Remacle Le Loup was Bovelingen een indrukwekkend complex met meerdere torens en gebouwen rond twee binnenpleinen: de erekoer en het erf van de boerderij. In 1745, rond 1790 en in het begin van de 20ste eeuw gebeurden er een aantal soms ingrijpende verbouwingen. In 1919 kochten de Brusselse broers Franz en Paul Wittouck, hoofdaandeelhouders van de Tiense Suikerraffinaderij, het kasteeldomein en vooral de ongeveer 1.000 ha vruchtbare Haspengouwse grond. Na hun dood werd alles eigendom van de suikerfabriek zelf, het kasteel takelde af en in 1947 vernielde een brand bijna alles. Rond het midden van de vijftiger jaren werden de nog resterende hoekvleugel en toren afgebroken. En weg was het eens zo prachtige kasteel, omdat de suikerbaronnen alleen oog voor grond en bieten hadden.
Brand met een taalstrijd-geurtje
Wat er nog rest zijn de Hoeve Jadoul, de kasteelhoeve van 1745. Uit die periode dateren ook nog de ommuurde moestuin, de manege, een gemetselde ijskelder en een schuilplaats in de vorm van een Romeinse Tempel. Wat verder dan de hoeve staan nog dienstgebouwen, maar die dateren uit de 20ste eeuw en zijn eclectisch van stijl. Die bevatten een inrijpoort en het koetshuis, de oranjerie, de conciërge- en de tuinmanwoning. Op 29 juni 1992 woedde ook in de hoeve een zware brand maar de Waalse brandweer, op slechts enkele kilometer afstand gekazerneerd, mocht op Vlaamse grond niet blussen. Men moest wachten op de Truiense en Hasseltse brandweer, een schandalig voorbeeld van de inefficiëntie van de staatshervorming, met een grote schade tot gevolg!
De Rode Dreef
Een prachtig restant van zoveel glorie is de Rode Dreef tussen de Kloosterstraat en de Altenastraat, sinds 2005 eigendom van de gemeente Heers en dus van iedereen, vooral fietsers en wandelaars die deze 420 meter (1.200 stappen) lange dreef graag gebruiken. De naam van de dreef verwijst niet naar de 45 rode beuken die in de dreef staan, maar naar het voetpad dat indertijd werd aangelegd het de afval van de rode bakstenen die gebruikt werden voor de bouw van de bijgebouwen van het kasteel. Langs de dreef lagen ook de wijngaarden die de kasteelbewoners van wijn voorzagen en bij het kadaster staan ze nog steeds benoemd als Wyegersberg (Wijngaardberg). Daar werd omstreeks 1900 de appelsoort Pepin de Bovelingen geboren.
Gedood in een duel
In het kasteelpark liep Boudewijn van België op 22 januari 1891 een nierbloeding op, een gevolg van een verwonding in een duel met de echtgenoot van zijn maîtresse. Ook toen reden onze vorsten een scheve schaats. Hij overleed de dag nadien en werd bijgezet in de crypte van Laken. Officieel stierf hij aan een longoedeem want de von Saksen-Coburgs wilden hun reputatie hooghouden. Hij was de troonsopvolger van Leopold II en bijgevolg werd Albert I koning in Boudewijns plaats. Het Carabiniersregiment van Leopoldsburg en de kazerne aan de Place Dailly in Schaarbeek kregen zijn naam.
Het tempeltje
De Tempel van het Sterbos, bos dat eigendom was (of nu nog is van zijn kinderen?) van de in Bovelingen zeer geliefde dokter Raymond Gielen, was de geliefde plek van de dokter. Het is een Romeinse tempel (sommige auteurs spreken van een Griekse tempel), geïnspireerd door het Maison Carrée in Nîmes, een bekende echte Romeinse tempel want daar waren de Grieken nooit geweest! Het heeft een vierkante plattegrond, een fronton en vier Dorische zuilen die het fronton dragen. Onder de tempel ligt een kelder met drie tongewelven, toegankelijk via de achtergevel.
Dat alles maakt dat Mechelen-Bovelingen, onooglijk klein, meer dan de moeite waard is om eens langs te rijden en er te genieten van de steeds vriendelijke Mechelaars of Bovelingers. Ook al is hun prachtige kasteel verdwenen.
