Ooit gehoord van Horpmaal? Een klein, zalig dorpje tegen de taalgrens, een stukje Heers, verloren in het landschap. Je, komt er normaal zeer zelden als buitenstaander, tenzij      als bijna verloren gereden wielertoerist. Maar je weet niet wat je mist: er heersen rust, vriendelijkheid, natuur, ongereptheid, in feite alles wat elders een zeldzaamheid geworden is.

ab91c38611dd0565c8d38390980fbe52_2944e955fc0d4582f2c6266c2471800fa2ec8319De oudste vermelding van het dorp is uit 1067 als Horpala en het landschap wordt er bepaald door knipsel-59akkers en boomgaarden. Er zijn zelfs nog boomgaarden in de dorpscentrum bewaard die ook op de Ferrariskaart uit 1771 te vinden zijn. De enige grote weg was in 1067 de heirbaan Tongeren-Gembloux die het dorp doorkruiste.

Horpmaal behoorde tot het persoonlijke domein van de graven van Loon en de heerlijke rechten werden waren al in de 11de eeuw in het bezit van de familie van Vrint, ridder van Horpmaal. In 1333 wordt Lodewijk van Horpmaal vermeld als voogd van Horpmaal: hij was de natuurlijke zoon van Lodewijk IV, graaf van Loon. In de 15de eeuw komt heel Horpmaal in handen van de heren van Heers en maakt vanaf 1623 deel uit van het graafschap Heers.


motKasteel? Enkel nog een heuvel
Waar een ridder woont, moet dan toch ook een kasteel zijn, maar niet in Horpmaal. Aan de Dumontlaan vinden we nog een goed bewaarde motheuvel, de basis van een motteburcht. Deze toren werd voor het eerst vermeld als turris in 1424, maar in de loop van de 18de eeuw moet hij afgebroken zijn, want op de Ferrariskaart van 1771 komt het gebouw nergens voor. Er zijn in Limburg nog 7 motheuvels bewaard, allemaal in Zuid-Limburg.

 

 

Sint-Mertenshof
1-47Het zogenaamde Sint-Mertenshof is een voormalig laathof van het Luikse Sint-Martinuskapittel en wordt voor het eerst vermeld in 1663. Een laathof is een hof waarvoor de laten of lijfeigenaren verschuldigd waren hun bezittingen over te dragen en in sommige gevallen ook terecht te staan. Het hof wordt op de Ferrariskaart als vierkanthoeve afgebeeld. Na de Franse Revolutie fungeerde het complex als paenhuis of banbrouwerij, een plek waar de lokale boeren verplicht waren hun bier te laten brouwen.

Het Sint-Mertenshof is sedert 2003 een beschermd monument. De straatvleugel, opgenomen in een straatwand, wat typisch is voor de streek, behield een woonhuis in vakwerk, evenwel versteend aan de straatzijde en een stenen inrijpoort met gevelsteen waarin het jaartal 1829 gekrast is. Het gebouw is typisch voor de landelijke houtbouwtraditie, waarvan de toepassing wijdverbreid was, maar waarvan de sporen steeds sneller worden uitgewist door de socio-economische evoluties in de rijkere landbouwgebieden.

unnamed-kopieRuïneus
De toestand van het Sint-Mertenshof was rampzalig aan het worden en het dossier van de bescherming van het gebouw spreekt zelfs van een ruïneuze toestand. Door het gebouw een andere, moderne bestemming te geven werd de redding ingezet. Het Sint-Mertenshof werd een tijdlang58462374_2392772894076335_837366585172688896_n een B&B, maar ook dat is niet meer. Wie van een sportieve uitdaging houdt, kan fietsen of wandelen in het steeds wisselende landschap van Zuid-Haspengouw. De omgeving is bezaaid met authentieke dorpskernen, imposante vierkanthoeves, uitgestrekte akkers, boomgaarden, kastelen en overblijfselen uit een Gallo-Romeins verleden.

Je vindt het Sint-Mertenshof in Horpmaal, (Heers) in de Cartuyvelstraat 18.

58381657_2392772720743019_1350744159207555072_n

0056138816