Het kasteel van Hoepertingen was eerst een adellijk slot, een meisjespensionaat en -school, een militair veldhospitaal, een bezinningscentrum en, als de plannen doorgaan, binnen afzienbare tijd een revalidatiecentrum.
Hoe, waarom en in welke omstandigheden de Loonse Heerlijkheid rond 1250 in Hollande handen kwam is zeer onduidelijk terwijl het patronaatsrecht (kerk en tienden) bij de abdij van Herkenrobe terecht kwam. Feit is dat Hoepertingen tot aan de Franse Revolutie een redemptiedorp was, dat zijn soevereiniteit jaarlijks afkocht van de Hollanders, net als Veulen, Rutten, Nerem en Mopertingen.
Eigendommen van Herkenrode in Hoeperingen
Trudo of 1139?
De eerste schriftelijke vermelding van Hoepertingen was in 1139 als Hubertingis. De uitgang -ingen duidt op een Germaanse oorsprong: woning van de mannen van Hubert. Maar er is ook het verhaal van Trudo. Trudo was de zoon van Adela en Wicbold, een grootgrondbezitter, geboren omstreeks 630 in Zerkingen (Sint-Truiden) en overleden in 693 te Sint-Truiden. Verhaald wordt dat hij bij een bezoek aan een verwant van zijn vader “cognatus etiam venerabilis patris”, die woonde in het dorp “Amburnia” (=Emmeren/Hoepertingen), en met deze verwant ging wandelen in de boomgaard, “Trudo et cognatus eius deambulabant in pomerio”. Trudo sprak tot hem: ”Oh, mijn vriend, hoe prachtig zou deze plek zijn, als er water nabij was.” Hierop groef Trudo met zijn staf ter plaatse een opening en toen hij zijn staf terugtrok begon er een brede stroom water te vloeien, die ook wegens de nood van de inwoners van dat dorp tot op de dag van vandaag rijkelijk vloeit. Ter nagedachtenis van dit mirakel werd er door de verwant een kapel gesticht ”oratorium…construxit“. Tot zover de “Vita Trudonis Confessoris Hasbaniensis”
Vele families
Hoepertingen was een Loons leen, en de eerste bekende Heer was Koenraad van Hoepertingen, vermeld in 1155. Omstreeks 1250 werd Hoepertingen aan de Hertog van Brabant onderhorig. Daarom was het in de 17e en 18e eeuw een der redemptiedorpen; het behoorde tot 1795 aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden toe.
De heerlijkheid Hoepertingen was achtereenvolgens in bezit van de families Van Hoepertingen (ca. 1150 – ca. 1350), Van Stein (ca. 1350 – 1397), De Sombreffe (1397–1502), Raes van Grevenbroek (1502–1518), Van der Mark-Arenberg (1518–1617), Van Scharenberg (1617–1688), de Sluse (1688–1788), de Stenbier de Wideux. De laatstgenoemde familie bleef tot 1888 eigenaar van het kasteel. Die familie werd opgevolgd door Roly de Vien en de Moffarts
Twee ingrijpende verbouwingen
Jan-Willem de Scharenbergh liet het kasteel herinrichten in de vroege Maasstijl, zoals die getekend werd door Remacle Le Loup in 1740. Jean-Ferdinand de Sluse was dan weer verantwoordelijk voor het huidige classicistische uitzicht met fraaie rococo versieringen. Boven de ingangspoort (1617?) staat het huwelijkswapen van baron Louis de Sluse met zijn echtgenote Marie-Marguerite de Boileau.
Het kasteel oogt het mooist aan de tuinkant, als een “maison de campagne”. Het driehoekig fronton is versierd met de familiewapens de Sluse en de Hayme en de smeedijzeren borstwering van het balkon toont de initialen van Sluse Bihain.
Meisjesschool
In 1929 worden de zusters Annuntiaten van Heverlee eigenaars van het kasteel. Ze bouwen er een landelijke huishoudschool met internaat voor meisjes uit. De komst van zoveel jong geweld in het Maria-instituut zorgde voor grondige veranderingen: eten, slapen, studeren, oefenen, gym, labo vereisten een nieuwe infrastructuur en ingrijpende verbouwingen vooral aan de dienstgebouwen. Het leraarslokaal kwam bijvoorbeeld in het poortgebouw terecht, het bureau van de directrice in het kasteel. Zelfs in de jaren ’70 bestond er een klassenverschil bij de kasteelbewoners.
Veldhospitaal
Van 10 december 1944 tot 20 februari 1945 verbleef het 67ste Amerikaanse Veldhospitaal in Hoepertingen: onder meer op de binnenkoer van het kasteel wemelde het van ambulances en andere voertuigen van het Amerikaanse leger. Het 67ste werd toegewezen aan het 9de Leger dat richting Duitsland trok en verwikkeld geraakte in het Ardennenoffensief. Het kasteeldomein werd een veldhospitaal waar duizenden Amerikanen verzorgd werden.
Kasteel Mariagaarde
In 1985 sloot de school de deuren na een fusie van de katholieke scholen van Borgloon en het kasteel kreeg een nieuwe naam: kasteel Mariagaarde. Hoepertingen werd een polyvalent rust- en bezinningscentrum met verblijfsaccommodaties en een eigen evenementenprogramma. Hoepertingen werd een plek voor vorming, bezinning, streekverkenning, kunstbeoefening en cultuurtoerisme. De zusters bleven ondertussen op hun kasteel wonen.
Te koop
Vorig jaar bleek de uitbating van Kasteel Mariagaarde problematisch. De leefbaarheid van het centrum stond al enkele jaren onder druk. Er waren plannen om alternatieve pistes van uitbating op te starten en nieuwe partners aan te trekken, maar daarvoor was een perspectief op lange termijn noodzakelijk en die garantie kon de vzw Instituut van het Heilig-Hart, eigenaar van de site, niet bieden. De zusters zetten het kasteel te koop in 2020, vraagprijs: bijna 3 miljoen. De verkoper, vastgoed Torox in Leuven heeft al kandidaten.
Revalidatiecentrum
Zaakvoerder Bernard Gilles: “Het kasteeldomein is blauw ingekleurd en dat wil zeggen dat het moet gebruikt worden als een sociaal-maatschappelijk project. Horeca kan dus niet. Toch zijn er twee gegadigden waarvan de onderhandelingen bij één al behoorlijk gevorderd zijn. Beide kandidaten hebben de inrichting van een revalidatiecentrum op het oog waar volwassenen, met een niet-aangeboren fysieke problemen, op lange termijn verder kunnen revalideren, na hun hospitalisatie, en er ook verblijven.”
Op die manier krijgt het kasteeldomein toch weer een maatschappelijke functie en wordt het historisch erfgoed op een sociale manier aan de gemeenschap teruggegeven.
