Ons leven staat op z’n kop door dat verschrikkelijke coronavirus. Het is een zwaar gevecht. De vaccins moeten ons uit dit lijden verlossen. Voor ons zijn dit uitzonderlijke tijden. Onze voorouders daarentegen werden regelmatig getroffen door besmettelijke ziektes. In die periode van ‘fataletijten van peste, loop en andere contagieuse siektens’ stonden de minderbroeders in Vlaanderen altijd klaar om de mensen in de steden en dorpen bij te staan. Museum DE MINDERE nodigt je uit voor de kleine gratis expo ‘ZORGEN ZIT IN ONS VERHAAL’. De mini-expo geeft een beeld van de activiteiten van de minderbroeders ten dienste van de mensen.
Het is door een speling van het lot dat de minderbroederssite van Sint-Truiden, waar museum DE MINDERE deel van uitmaakt, nu dienst doet als vaccinatiecentrum. Op deze plaats hebben de minderbroeders acht eeuwen gewoond, gewerkt en zich ten dienste gesteld van de Truienaren. Op deze minderbroederssite stond een pesthuisje. In dit huisje verbleven een pater en een broeder die rondtrokken in Sint-Truiden om de pestlijders bij te staan. Deze kleine woning met een gelijkvloers en één verdiep lag helemaal achteraan in de uithoek van de kloostertuin en had een speciaal toegangspoortje waarlangs de pater en de broeder de stad in trokken. Zij verbleven hier om de andere kloosterlingen niet te besmetten. Je kan de plaats waar dit pesthuisje stond zien vanaf het Pater Damiaanhof, dat 150 meter verderop DE MINDERE ligt. Ook het ondertussen dichtgemetselde toegangspoortje ligt vlakbij. Met gevaar voor eigen leven ontfermden de minderbroeders zich de voorbije eeuwen over mensen met besmettelijke ziektes. Paters boden zich vrijwillig aan. Zij wisten goed dat de pest een zeer besmettelijke dodelijke ziekte was. Deze zelfopoffering was een zelfbewuste keuze. In het dodenregister staat minstens zeven keer vermeld ‘in dienst van de pestlijders bezweken’.
In deze mini-expo komen ook enkele kunstwerken aan bod, onder andere een beeldhouwwerk van minderbroeder-beeldhouwer Rik Van Schil die december vorig jaar overleed aan corona. Hij heeft Franciscus van Assisi, de stichter van de Franciscanen, die een melaatse een kus geeft, treffend gebeeldhouwd. De bidprentjes uit de 17de eeuw van de heilige Rochus van Montpellier die zelf pestbuilen op zijn benen had zijn ook uniek. Hij had zichzelf in quarantaine gezet in een bos om niemand te besmetten. Het was een hond die hem brood kwam brengen. Je ziet in de expo materialen die de grauwszusters nodig hadden om zieken te verzorgen, historische foto’s, levensgrote beelden. Bijvoorbeeld van de heilige Elisabeth, de patroonheilige van de verpleegkundigen en van de ziekenhuizen.
Een mondmasker kenden ze ook in de 17de eeuw. “De pestmeester bepaalde waar er zieken waren, die droeg een soort pinguïnachtig mondmasker en dat was opgevuld met kruiden. Het diende als een soort buffer”, vertelt Preuveneers. “Zij waren een beetje de virologen van toen, zeg maar de Marc Van Ranst en de Steven Van Gucht die we nu kennen. Ze stelden de reglementen niet op, maar ze moesten wel coördineren. Bijvoorbeeld waren er richtlijnen dat het eten aan huis werd gebracht, dat de mensen in hun kot moesten blijven en dat hun huis grondig werd ontsmet.”
De minderbroeders wilden zorg dragen voor de mensen die het moeilijk hadden, en dat is te zien aan de verschillende voorwerpen op de tentoonstelling. “Als je de pest kreeg dan was het wachten op de dood en dan moest je heel veel bidden”, vertelt Peter Preuveneers. “Je ziet hier van die mooie kleurrijke prentjes van Sint-Antonius. Het is een soort van huiszegen en de mensen geloofden dat het beschermde tegen brand, pest en tovenarij. Een vaccin hadden ze niet, dus hebben ze veel gebeden.”
De mini-expo ‘ZORGEN ZIT IN ONS VERHAAL’: vanaf 9 maart tot en met 31 oktober 2021. DE MINDERE is elke dag open, behalve op maandag. De toegang tot deze expo en de rest van het museum is gratis. Tot snel in DE MINDERE!
