Een of kluizenarij is meestal op een eenzame plek in een bos of in het veld gelegen. Iemand die zich afzondert in een kluizenarij doet dat meestal om religieuze redenen, om zich helemaal op het ‘hogere’ te richten. Een kluis kan gezien worden als een klooster met slechts één monnik of zuster. De Kluis van Vrijhern diende echter niet als afzondering, integendeel.

Waar ligt in godsnaam Vrijhern? Vrijhern is een plaats in de gemeente Hoeselt, gelegen ten zuiden van Sint-Huibrechts-Hern. Vrijhern was vanouds een vrije heerlijkheid, die in 1796 bij Riksingen werd ingedeeld.

Jacobus van den Brouck
Stichter van de kluis was de uit Hasselt afkomstige Jacobus van den Brouck, die in 1685 te Riksingen begon met het geven van onderwijs aan arme kinderen. Omstreeks 1690 vestigde hij zich als kluizenaar aan de rand van de gemeente, zodat ook kinderen uit Werm, Vrijhern en Sint-Huibrechts-Hern onderwezen konden worden. In 1703 werd de kluis echter verwoest toen de Franse troepen, in het kader van de Spaanse Successieoorlog, Tongeren innamen. In 1709 werd door de Heer van Werm, Hubert-Maximiliaan de Brouckmans, grond afgestaan voor een nieuwe kluis, die eigendom was van de Heilige-Geesttafel van Werm. Ook werd een kapel gebouwd, die gewijd was aan Onze-Lieve-Vrouw van Loreto. In 1715 stierf Jacobus. Hij werd opgevolgd door een reeks andere kluizenaars. De laatste kluizenaars waren Lambertus Meesters, die stierf in 1904, en Martinus Brepoels, die laatste zich, na de dood van Meesters, vestigde in het Minderbroedersklooster van Rekem. In 1920 werd het meubilair van de kluis en de kapel verkocht, maar het complex bleef bestaan.

Of was het Geert van Elst?
Andere bronnen melden dat broeder Geert van Elst in1685 in de Vrijhernse bossen een hutje bouwde. Het begin van ruim drie eeuwen kluizenaarsschap in Vrijhern. De opvolger van Van Elst, de eerdergenoemde Jacobus van den Brouck, verving het hutje door een kluiswoning in vakwerk en liet in 1709, nadat hij een pelgrimstocht had ondernomen naar het Italiaanse bedevaartsoord Loreto, aan de woning een Loretokapel bijbouwen, exact naar het model van het Heilig Huisje van Nazareth in het bedevaartsoord Loreto.  In Vrijhern zouden tot in 1904 broeders verblijven. Zij leefden van wat de gelovigen hen schonken, en maakten zich verdienstelijk als ziekenverzorgers en leraren. Op een bepaald moment liepen er 57 jongeren school, waaronder 12 internen.

De laatste “kluizenaar”, Truienaar Guido Hansen
De Kluis is een beetje de fierheid van de inwoners van Vrijhern, een gehucht van Hoeselt. De vzw ‘De Vrienden van de Kluiskapel’, heeft tot doel de instandhouding van de Kluiskapel, een historisch domein dat bijna 350 jaar oud is, te verzekeren. De jaarlijkse Kluisfeesten op Halfoogst zijn een begrip in de streek geworden. Het is tijdens deze Kluisfeesten dat Guido Hansen in 2019 uit de handen van EH Coninckx deze bijzondere eer mocht ontvangen. Pro Ecclesia et Pontifice is een pauselijke onderscheiding voor bewezen diensten aan de rooms-katholieke Kerk of het rooms-katholieke geloof. Guido kreeg deze onderscheiding omdat hij – samen met velen – zorg draagt voor de Kluis en de Kluiskapel en dit reeds 50 jaar. Vooral werd hij gelauwerd en bedankt omdat hij ijverde om het sacraal en religieus karakter van de kluissite te bewaren en te versterken. Guido Hansen was nog Directeur van de Tuinbouwschool in Sint-Truiden (Hasp-O Stadsrand) en woonde, tot zijn verhuis naar Zepperen, in de kluis. Maar Onze-Lieve-Vrouw van Loreto is dar gebleven, en wordt er nog steeds vereerd.

Vrienden van de Kluis
Vanaf 1968 werden de gebroeders Hansen de huurders van de Kluis. Onder impuls van Guido Hansen, die er lange tijd woonde, werd de hele Kluis en de omgeving gerestaureerd en van verval gevrijwaard. Momenteel wordt de Kluis door de ‘Vrienden van de Kluis’ gehuurd van het OCMW Hoeselt. Dankzij de rustbanken, picknickplaats en een ruim terras is de kluis een aangename plek om te ontspannen en tot rust te komen. Ook de kaarsenkapel heeft een nieuwe plek gekregen en in het bos is een stilteplek gecreëerd. Hiermee bezit de gemeente een toeristische parel voor mensen die willen onthaasten.

 

De Demer
In de omgeving van Vrijhern ontspringen talrijke bronnen. Kleine beekjes vormen er samen het begin van de Demer. Het is Vochtig Haspengouw ten voeten uit waar mensen doorheen de eeuwen geploeterd hebben. Een wandeling in dat gebied is een verademing. Je start in de bronrijke omgeving van de Kluis van Vrijhern en wandelt door een gevarieerd landschap van bronnen, bossen en weilanden. Dit is op en top vochtig Haspengouw. Op verschillende plekken word je beloond met prachtige panorama’s. Kaart verkrijgbaar bij Dienst Toerisme Hoeselt, Europalaan 2, 3730 Hoeselt
Routes;
Rood: 8 km, duur 2 uur
Oranje: 6 km, duur 1,5 uur
Blauw: 4 km, duur 1 uur