Een van de mooiste kastelen en tevens het meest toegankelijke bewoonde kasteel van verre omgeving vinden we in Duras waarvan de huidige bewoner, graaf Ghislain de Liedekerke de Duras, wellicht de meest vooruitstrevende edelman van Limburg moet zijn. Wiens kinderen gingen naar de Sint-Ritaschool in Nieuw-Sint-Truiden? Wiens vrouw werkt in het Sint-Trudo Ziekenhuis? Wie heeft een abonnement op Stayen? Wie zet zijn kasteel open voor trouwpartijen en voorstellingen van Kerstmagie? Wie heeft er een bed & breakfast? Kortom, wie is er ‘Durassenaar’ tussen de 500 andere ‘Durassenaren’? De graaf.
Duras werd voor het eerst genoemd in 1099 als Durachium, Keltisch voor “dorp bij de vesting”. Het graafschap werd reeds vroeger, in 1024 vermeld. Vooral in de 11e en de 12e eeuw speelde het graafschap wegens zijn ligging een belangrijke rol in de oorlogen tussen het graafschap Loon en het hertogdom Brabant. Het lag op de weg naar Duitsland en belangrijk voor handel en verkeer. Door toedoen van Hugo II van Pierrepont, de prins-bisschop van Luik, werd Duras in 1203 een leen van het graafschap Loon.
Nooit verkocht
In 1328 kwam het graafschap in handen van de familie Neufchâteau, in 1427 in handen van de familie d’Oyenbrugge (van Coolhem) en in 1705 in handen van de familie Van der Noot. In de tweede helft van de twintigste eeuw was het kasteel bewoond door de families d’Oultremont de Duras en de Liedekerke de Duras, nooit door verkoop, steeds door huwelijk en vererving, zes families lang.
Voor Duras Loons werd, was er tussen Loon en Brabant een bittere strijd voor de wereldlijke voogdijrechten (en centen) van Sint-Truiden. Met de eenmaking van Loon en Duras speelde Brustem zijn positie van voorpost tegen Sint-Truiden kwijt.
Het kasteel
Het maagdelijk witte kasteel van Duras is de neo-classicistische vervanger van een middeleeuwse waterburcht van de graven van Duras door graaf Jean van der Noot in 1789. Dat was een riskante periode (Franse Revolutie) voor de adel om nog dergelijke projecten op te starten. Het werd verwoest door een brand in 1902 maar onmiddellijk terug opgebouwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel uitzonderlijk niet door de Duitse troepenmacht in beslaggenomen zodat het vandalisme dat elders vaak voor kwam, in Duras achterwege bleef. Toch laten de Duitsers zich van hun slechtste kant zien als ze in 1945, de oorlog is dan bijna gedaan, met opzet een V1-raker op Duras afvuren waardoor heel wat vertrekken beschadigd werden. Maar tussen 1960 en 1962 werd het in 1948 geklasseerde kasteel met behulp van de Belgische staat en door Graaf de Liedekerke volledig gerestaureerd.
De verboden koningsliefde
Ooit is een lid van de familie d’Oultremont oorzaak geweest van een politieke storm in Nederland. Sedert 1815 waren de Nederlanders de baas in België Koning Willem I had aan zijn hof ene Henriette d’Oultremont de Wégimont, een zus van de bewoner van Duras, als gezelschapsdame van de koningin. Toen die stierf in 1937, België had de Hollanders toen al over de Maas gejaagd. Maar Willem I wilde de hofdames in dienst houden. Niet alleen voor het gezelschap maar ook voor wat anders: hij toonde een grote belangstelling voor Henriette en wilde zelfs met haartrouwen. Nederland stond op zijn kop: de koning met een edeldame van geringe adel, en Belgische nog en zelfs een katholieke. Kan niet, en Willem stuurde zijn Henriette terug naar Duras. Maar ze bleven mekaar brieven schrijven en Willem deed troonsafstand voor zijn zoon en trok in 1841 met zijn Henriette naar Berlijn. En, toen werd het stil!
De brandkast
Tot de parochie Wilderen, waarvan Duras een deel is, zich een brandkast wilde aanschaffen om het goud- en zilverwerk op te bergen. Ze trokken naar de graaf voor sponsoring, maar kregen van de graaf een brandkast cadeau, die nog op zolder stond en niet gebruikt werd. Maar de sleutel was zoek. Toen men de brandkast via de trap naar beneden sleurde, viel ze op haar kant en de deur sprong open. Op de leggers lagen pakjes brieven, met mooie linten samengebonden. Het waren de 115 brieven die Willen I aan Henriette in Duras geschreven had.
Toen gouverneur Roppe enkele weken later op bezoek was in het kasteel van Duras, kwam het voorval ter sprake. Louis Roppe kreeg de brieven ter inzage en is toen in het Nederlandse Rijksarchief op zoek gegaan naar de brieven die Henriette naar Willen gezonden had. En hij vond ze, 102 stuks. Aangevuld met nog een aantal andere archiefstukken heeft hij toen over de hele affaire een bijzonder interessant boek geschreven: “Een omstreden huwelijk.
Wijnbouw
Vroeger was er op het domein een moestuin van 1 hectare met 4 man personeel. Dat is niet realistisch voor een jong gezin met drie dochters en daarom heeft graaf Ghislain de Liedekerke een wijnbouwen uit de streek er een wijngaard laten aanplanten. Dat past zeer goed in de omgeving, wijn en een kasteel en zo werd de Gloire de Duras gebor
en. Met wat alle nevenactiviteiten opbrengen probeert de graaf vandaag zijn kasteel in stand te houden. Misschien daarom dat men spreekt van het Kasteel van Duras en niet van de Liedekerke. In Duras is het Ancien Régime al lang voorbij.