Wijer werd voor het eerst vermeld in 1139 als vileir, afgeleid van het Latijnse villa(hoeve), vergelijk de Franse plaatsnamen met villers of-ville. Je zou denken dat de naam zou komen van wijer, vijver, maar het Latijn daarvoor is vivarium en dat is dus onwaarschijnlijk.
De oudst gekende heer van de heerlijkheid Wijer-Kozen, vermeld, in 1288 in de marge van de slag van Woeringen als leenman en lijfwacht van de Brabantse hertog was Frank Bastaard van Wesemael. In 1424 was ene Jan van Diest de eigenaar van de burcht, een familie die later nog terug zou komen.
Grote sponsor van de Basiliek van Kortenbos
Het kasteel van Wijer was de verblijfplaats van de Heren van Wijer en Kozen. De laatgotische burchttoren of “donjon” werd tijdens het eerste deel van de 16de eeuw gebouwd door Teynard de Kerckhem (stierf in 1554) en in 1657 verbouwd door Arnold van Kerckhem, burgemeester van Luik in 1661, gehuwd met zijn nicht Anne-Marie van Kerckhem in Maaslandse renaissancestijl. Uit die periode stammen tevens de kasteelhoeve, de inrijpoort (nu met stenen brug, vroeger was er een ophaalbrug) en de woning. Deze Arnold (+1680) was als schenker van de gronden ook 
nauw verbonden met de bouw van de basiliek van Kortenbos zoals een glasraam in deze kerk aantoont. Na enkele generaties huwt er een de Kerckhem met Walburgis de Horion. Ze hadden drie kinderen. Een dochter werd kloosterzuster in de Abdij van Herchenrode, de zoon Robert huwt 
met Maria van de Bosch en dit echtpaar speelde een minder fraaie rol in de geschiedenis van het kasteel. Zij zorgden ervoor dat dit kasteel ook zijn spoken krijgt! Tijdens de 17de eeuw werd het geheel wegens schulden verkocht aan de Landcommanderij van Alden Biezen. Die verkocht het in 1699 aan de familie van Afferden, afkomstig van Holland, en vanaf 1830 was de familie van Diest opnieuw de eigenaar.
De heks Lieske Russelen
In 1593 werd Lieske Russelen die diende op het kasteel, door de kasteelvrouw en een kasteelmeid op een vreselijke wijze met hulsttakken gegeseld en in Kozen als heks verbrand. Nog in 1930 vertelde een oude uitbater van de hoeve dat het geweldig spookte in het kasteel. Hij herinnerde zich dat de schapen soms zo onrustig werden dat ze wegvluchtten tot in de uiterste hoeken van de stal. Dan dwaalden de schimmen van de vroegere kasteelbewoners door het park, omdat hun zielen nergens rust of vrede konden vinden. Als het middernacht sloeg op het torentje van Wijer begon het te spoken in het kasteel. Menigmaal hoorde de bewaker op de bovenverdieping stappen op de vloer en het ruisen van zijden gewaden. Kwam de man 
dichterbij dan stierf het geluid langzaam weg. Soms zag hij, loerend door een venstertje, een witte dame wandelen in de dreef.
Dus ook in Wijer heeft de heksenjacht een vrouw op de brandstapel gebracht. Het was al voldoende, dat een vrouw beschuldigd werd van hekserij om tot foltering over te gaan. Dat overkwam Lieske Russelen en op beschuldiging van hekserij, werd ze in april 1593 aangehouden.
Na drie dagen van folteringen werd ze onderworpen aan een waterproef, een Godsoordeel: wie bleef drijven was een heks! Dit gebeurde op het kasteel te Weyer. Door de verklaringen tijdens haar folteringen werd ze veroordeeld tot de brandstapel. In aanwezigheid van Robrecht van Kerckem, heer van Cosen, de schout en schepenen van Cosen stierf Lieske de 29 mei 1593 na wurging op de brandstapel.
Goed gesplitst in 1929
In 1880 bracht de toenmalige eigenaar, J. Jacquelart tal van neogotische verbouwingen aan. De huidige toestand dateert van 1910. Toen werd de familie Willems uit Sint-Truiden eigenaar van kasteel en kasteelhoeve en na de dood van notaris Willems (1929) werd het in drieën, verdeeld: de firma Kumpen uit Hasselt kocht een aanzienlijk deel, een ander deel werd verkaveld voor woningbouw. Het kasteel zelf werd door de familie Willems-Copis in 1995 verkocht aan de familie Vanhees uit Hasselt die het uiteindelijk wegens te groot van de hand deed in 2017.Toen was de vraagprijs 2,5 miljoen.
De kasteelhoeve
Bij een kasteel hoorde steeds een hoeve, want die moest zorgen voor de levensbehoeften van de kasteelbewoners. De hoeve werd bijna steeds verhuurd aan een pachter. Tijdens het verblijf van de laatste pachter in de jaren 50 werd de hoeve verkocht aan de familie Kumpen, die ze heeft opgeknapt en er een feestzaal van gemaakt heeft voor private feestjes. Tessa en Erik In 1997 is de hoeve gekocht door de Nederlandse familie Erik en Tessa Feldhaus van Ham, die er aanvankelijk een internationale bloemschikschool in vestigden maar vanaf 2007 is het een Erfgoedlogies met vergaderfaciliteiten.
“Midden jaren negentig voelden we dat we anders wilden gaan leven. Meer vanuit ons hart werken en een plek vinden waarbij we onze talenten volledig konden ontplooien. We droomden van een groot historisch gebouw dat we zelf tot een erfgoedlogies konden omvormen. En omdat Haspengouw al langer ons hart gestolen had vanwege het prachtige landschap met lieflijke dorpjes, de vele kastelen, vierkantshoeves en de vriendelijke mensen zijn we daar blijven zoeken. Uiteindelijk zijn we na een avontuurlijke zoektocht op deze kasteelhoeve uit 1648 uitgekomen naast het Kasteel van Wijer, die op dat moment al 28 jaar verlaten was”, lezen we op hun FB-pagina.
Kasteelhoeve De Kerkhem.
Het lijkt wel of de tijd geen vat heeft gekregen op deze plek. De omliggende landerijen hebben als een buffer gewerkt tegen de oprukkende wereld en op de binnenkoer waart de geest van de oorspronkelijke bouwheer en eigenaren nog rond. Ooit woonden hier zo’n veertigtal mensen die op de landerijen werkten, maar tijdens het oogstseizoen waren er dubbel zo veel in de weer. Het was een dorpje op zich.
“Vanaf het moment dat wij hier in 1997 introkken hebben we stap voor stap de hoeve en weilanden nieuwe functies gegeven, maar zonder de ziel te verjagen. Langzaam maar zeker krijgen onze dromen gestalte. We exploiteren de hoeve nu uit als erfgoedlogies en vergaderfaciliteit en voor bedrijfsevents”, besluiten Erik, Tessa, Nanne en Lucie.
Of weer een historisch pand gered van de ondergang. Ons land heeft meer van deze mensen nodig!
