De Sint-Odulphuskerk in Borgloon is samen met het Steen in Antwerpen en de Oude Stadsfeestzaal in Mechelen genomineerd als laureaat voor de Onroerenderfgoedprijs 2022. Haspengouw moet dus de handschoen opnemen tegen twee zware Antwerpse concurrenten. Stemmen kan vanaf nu. In oktober weten we wie de prijs wegkaapt.

Begin oktober wordt bekendgemaakt wie de Onroerenderfgoedprijs 2022 wegkaapt en wie de publieksprijs verdient. “Vlaanderen investeert in haar onroerend erfgoed, kijk maar naar tal van publiek toegankelijke onroerenderfgoedsites,” zegt minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele (N-VA). “Met deze prijs wil ik eigenaars en beheerders van publiek toegankelijk onroerend erfgoed in de bloemetjes zetten. De laureaten tonen elk op hun manier hoe erfgoed op een duurzame manier een rol blijft spelen in onze samenleving. Dankzij dit soort initiatieven is onroerend erfgoed een absolute troef voor Vlaanderen.”

Met de Onroerenderfgoedprijs wil de Vlaamse overheid bijzondere erfgoedprojecten in de kijker plaatsen. Dit jaar ligt de nadruk op erfgoed dat publiek toegankelijk is. Een externe jury koos uit 38 inzendingen de laureaten voor de Onroerenderfgoedprijs 2022, in alfabetische volgorde: het Steen in Antwerpen, de Sint-Odulphuskerk in Borgloon en de Oude Stadsfeestzaal in Mechelen.

Het Steen in Antwerpen

“Het Steen in Antwerpen is het oudste gebouw van de stad. Het was ooit deel van de voormalige ringwalburg aan de Schelde. Het is jarenlang een museum geweest, maar sinds 2008 bleef de grote poort aan de ingang dicht voor het grote publiek.

Sint-Odulphuskerk in Borgloon

De Sint-Odulphuskerk in Borgloon is erg belangrijk geweest voor de geschiedenis van het graafschap Loon omdat de Loonse graven, en later de prins-bisschoppen van Luik, er hun eed aflegden. Alles wijst erop dat de kerk een verdere ontwikkeling is van de vroegere huiskapel van de graven. De kerk heeft een groot deel van zijn vroeg-Romaanse kern bewaard. In het begin van de twintigste eeuw werd het koor vergroot en neo-Romaanse zijbeuken aangebouwd. In 1935 werd de kerk beschermd als monument, met uitzondering van de zijbeuken. In 2002 werd de bescherming uitgebreid tot de volledige kerk. Diependaele kent het dossier: “De recente restauratie van de Sint-Odulphuskerk was een alomvattend project, dat enerzijds de restauratie van de kerk, kloostergang, sacristie- kapittelzaal, en een nieuwe crypte omvat en anderzijds een visie op de toekomst, om als Open Kerk een nieuwe centrumfunctie binnen de gemeenschap van Borgloon te verwerven. Participatie en betrokkenheid spelen een belangrijke rol in dit project. Er worden vele inspanningen gedaan om de volledige maatschappij te betrekken bij de beleving van dit gemeenschappelijke erfgoed. Elke burger wordt uitgenodigd om de kerk ook een beetje de ‘zijne’ te maken.”

Ook over de inbedding in de omgeving is goed nagedacht. De kerk heeft een centrale plaats op het plein en maakt een duidelijke link met de pastorij, de stadsmuur, de stadswoningen en het landschap rondom. Voorbeelden daarvan zijn enerzijds de doorkijk vanuit de vergaderzaal en het open maken van de sacristietuin. Anderzijds is er de toevoeging van een nieuw element: een aureool in de kerk zelf. Dit aureool, ook wel HALO genoemd, werd ontworpen door het architectencollectief Gijs Van Vaerenbergh. Zij ontwierpen eerder al de bekende en geliefde doorkijkkerk in Borgloon, ‘Reading between the lines’.

De Odulphuskerk is erg populair, ook bij jongeren. Acht studenten van het laatste jaar professionele bachelor Toerisme en recreatiemanagement aan PXL hebben een app ontwikkeld. Via de Faro erfgoed app kan de bezoeker de kerk individueel en op eigen tempo bezoeken. Zowel volwassenen als tieners kunnen nu de kerk ontdekken via de eigen smartphone. Het is een interactieve route geworden met spelletjes en activiteiten voor kinderen. Maar ook de volwassen worden meegenomen door de verhalen van Sint-Odulphus en Christina de Wonderbaarlijke, Jutta en Odilia. Deze verhalenvertellers brengen het verleden tot leven. Geen saaie historische data, maar het verhaal van echte mensen krijgt de bezoeker te horen.

Via de app kan het waardevolle schrijn van H. Odilia (13de eeuw) virtueel bekeken worden. De relieken van de Heilige Odilia werden bewaard in het klooster van Coolen en zijn recent verhuist naar de Sint-Odulphuskerk.

Oude Stadsfeestzaal in Mechelen

De Oude Stadsfeestzaal in Mechelen werd in 1883-1884 gebouwd naar een ontwerp van stadsarchitect Victor Louckx. De zaal, die Italiaanse renaissance-, classicisme- en interbellumkenmerken combineert, werd in 2003 beschermd als monument. Nadien verloor het gebouw haar functie als feestzaal wegens geluidsoverlast en raakte in verval. In 2014 zocht het stadsbestuur daarom naar een nieuwe functie voor dit gebouw, die het zou teruggeven aan de inwoners van Mechelen. Samen met de Lumière Groep converteerde ze het pand naar een plek van ontmoeting voor de Mechelaar: een nieuwe stadscinema, met ruimte voor vergaderingen, tentoonstellingen en een drankje.

En de winnaar is…

De winnaar van de Onroerenderfgoedprijs wordt bekendgemaakt op vrijdag 7 oktober 2022. Vanaf nu kan je stemmen op je favoriete laureaat via https://www.onroerenderfgoedprijs.be/. Op zondag 11 september 2022 nemen de drie laureaten deel aan de Open Monumentendag. Elke laureaat wint een bedrag van 2.500 euro. De uiteindelijke winnaar ontvangt daarnaast een bedrag van 12.500 euro.