In Rijkel, tegenover de kerk, staat een prachtig kasteel. Fietsers zijn er al met duizenden gestopt, en nog meer duizenden kwamen er voor de Kersendagen. Maar erin, is nog niemand geweest. Of toch de laatste 20 jaar niet meer. Tenzij …
Het kasteel van Heers is bekend voor zijn verloedering omdat de familie geen renovatie kon betalen. Een comité heeft zich nu het lot van het park aangetrokken, en dat is sedert enkele maanden een trekpleister geworden. Maar in Rijkel staat er ook zo’n kasteel te verkommeren, tot grote ergernis van de erfgoedliefhebbers en nog grotere ergernis van de buurt en de lokale heemkundige kring.
Ridder Renerus de Rycle
Het kasteel van Rijkel was de residentie van de heren van Rijkel, waarvan de oudst vermelde ridder Renerus de Rycle (1253) is. De heerlijkheid was in het bezit van de familie Bolle van Rijkel vanaf de 14de eeuw, naar verluidt een bastaardtak van de ridders van Gelinden. Het kasteel was in die tijd een herenhoeve, in 1541 vermeld als “des Joncker Ryckels hoeff”. Het woonhuis van deze hoeve was het hoge, door trapgevels geflankeerde gedeelte van het kasteel met een laatgotische kern uit de tweede helft van de 16de eeuw. In het eerste kwart van de 17e eeuw kwam Rijkel in het bezit (door huwelijk) van de familie de Hinnisdael, de heren van Sint-Pieters-Horne, Vechmaal en Sassenbroek. Zij verbouwden het kasteel grondig en het was Adrien-François de Hinnisdael die zijn wapenschild boven de ingangspoort liet plaatsen rond 1674. In het tweede kwart van de 18de eeuw werd baron Pierre Antoine de Thiribu eigenaar en hij restaureerde het kasteel dat zich toen in zeer slechte staat bevond.
Lijdensweg begint
Marie en Anne de Thiribu waren de laatste bewoners van het kasteel. Na de dood van Marie in 1831 bleef het kasteel bijna 100 jaar onbewoond en begon het verval. Vrijwel alle interieur-elementen gingen in die19de eeuw verloren.
In 1936 verwierf de vzw/ASBL Les Demeures Historiques de Belgique het gebouw en liet de noodzakelijke herstellingwerken uitvoeren. In 1965 werd het kasteel overgedragen aan de Provincie Limburg die zorgde voor een volledige restauratie die duurde van 1972 tot 1984. Ook de boomgaarden rond het kasteel werden gerevaloriseerd en het gebouw bood onderdak aan de Provinciale Dienst voor het Kunstpatrimonium. En er vonden veel vergaderingen en lezingen plaats in verband met het erfgoed. Ideale oplossing, zou je denken.
Maar 2003 verkocht de provincie het kasteel: de provinciale diensten moesten allemaal naar Hasselt, want daar had met een (veel te groot) provinciehuis gebouwd. En Hasselt had geld nodig. Geschat op 1,8 miljoen ging het voor 1,2 miljoen de deur uit. Martin Heseman mocht zich de nieuwe ridder van Rijkel noemen en wat door gedeputeerde en Truienaar Jean-Paul Lavigne als een win-winsituatie werd voorgesteld, werd echter de start van een echte lijdensweg. Het domein zou een nieuwe bestemming krijgen als complex met feestzalen, vergaderruimtes, restaurant en brasserie. Maar die plannen leken de erfgoedwaarden van het kasteel fundamenteel aan te tasten en konden niet doorgaan. En toen stopte ook de goesting van Heseman.
Niemand wist van verkoop
In 2014 werd het kasteel opnieuw te koop aangeboden, maar die verkoop werd een halfuur voor de openbare verkoop in “café Oud Rijckelen” tegengehouden. Toch wordt het kasteel verkocht in december 2015, maar niemand was daarvan op de hoogte en de stad Borgloon was op die nieuwe eigenaar gestoten via het leegstandsregister een jaar later: de eigenaar die gebouwen laat leeg staan betaalt daarvoor belastingen. De nieuwe eigenaar werd de S-groep uit Asse, algemene bouwonderneming van residentiële gebouwen. In juni 2016 staat het weer te koop, maar even plots als het verscheen op de immobiliënreclame, verdween het ook. Vandaag is het kasteel nog steeds eigendom van de S-groep, maar we vermoeden, te lezen in het Staatsblad, dat het binnen “de familie” gebleven is via de verhuis van aandelen.
En nu?
De algemene toestand van het kasteel is ronduit triest. De vele miljoenen die de Provincie Limburg in de restauratie gestoken heeft zijn gesmolten als de sneeuw voor de zon, en de huidige baas zal sterk in zijn schoenen moeten staan om het gebouw te restaureren, alhoewel hij daarvoor ook weer kan rekenen op 80 procent overheidssteun, dus geld van u en ons. We legden ons oor te luisteren bij burgemeester Eric Awouters van Borgloon, maar die bleef politiek zeer op de vlakte. Wat we wel weten is dat de Loonse gemeenteraad een ontwerper heeft aangeduid voor de opmaak van een Ruimtelijk Uitvoeringspan en Masterplan voor Rijkel, het kasteel inbegrepen, en dat men daaraan werkt. Maar die werken liggen nu stil omdat men de betrokkenen niet kan raadplegen wegens het contactverbod door de coronacrisis. Hij wist wel te vertellen dat er zeker geen horeca komt in het kasteel. Wat er wel zou komen kregen we niet uit de burgemeester gesleurd . Ook niet ‘of’ er iets zou komen. We zijn curieus! Als het niet lukt, dan kunnen we Rijkel bij schrijven op de intrieste lijst van verloren gegane geschiedenis zoals Rochendael en Heers…
En dit is ook het kasteel van Rijkel … binnen!